Search

Over RAVON Actueel English Steun ons Webshop

donderdag 28 maart 2024

Straatkolken

Amfibieën in straatkolken, hoe groot is het probleem?

In 2012 heeft RAVON in samenwerking met RIONED in kaart gebracht hoeveel amfibieën er jaarlijks in Nederland in kolken vallen. Dit zijn naar schatting jaarlijks rond de 1 miljoen dieren per jaar. Dit gebeurt niet alleen tijdens de voorjaarstrek, de periode strekt zich uit van eind februari tot half november. Doordat ze de kolk niet meer uit kunnen, gaan de amfibieeën dood door verdrinking, uitdroging of voedselgebrek. Een groot deel van de amfibieen volgt hoge stoepranden en valt dan al snel in een trottoir- of straatkolk. In droge periodes heeft het water in kolken bovendien een grote aantrekkingskracht, de dieren zoeken dan actief vochtige en koele plekken op.

Nu is het moment
In heel Nederland worden de komende decennia bestaande rioleringen vervangen en wijken bijgebouwd. Intussen gaat het slecht met de amfibieën, zelfs met algemene soorten. De Nederlandse populaties van de gewone pad bij ruim 100 overzetacties zijn sinds 2008 met meer dan 50% afgenomen (zie figuur; bron: padden.nu). Verkeerssterfte, verstedelijking en sterfte in straatkolken helpen daar niet bij. Dit is dus het uitgelezen moment om het kolkenprobleem aan te pakken en op te lossen. 

De hoektrap 
Het goede nieuws is dat er per november 2023 een goed werkende oplossing (de hoektrap) beschikbaar is voor toepassing in zowel rechthoekige kolken (rioleringen) én voor kelderkoekoeken/waterleidingputten. Voor ronde kolken is het lastiger, maar ook daar werken we aan een oplossing. Tenslotte is het belangrijk om de uitklimvoorzieningen te combineren met andere, preventieve maatregelen.  

Uw contact

Raymond CreemersRaymond Creemers
r.creemers@ravon.nl
06-37409320

Hoektrap

In 2023 zijn hoektrappen in een veldproef getest voor volwassen gewone padden en kleine watersalamanders. 90% van de amfibieën bleek via deze hoektrappen binnen 24 uur uit een kolk te ontsnappen. De hoektrap is ontwikkeld door kolkenfabrikant TBS-SVA.
De hoektrappen zijn robuust gemaakt van gerecyclede grondstoffen en voldoen aan de twee belangrijkste randvoorwaarden: ze zijn bestand tegen kolkenreiniging en kolkenzuigers en ze tasten de waterafvoerende capaciteit niet aan. Daarmee wordt dit momenteel als de beste oplossing aanbevolen. Op basis van de resultaten uit de veldproef is het prototype nog wat aangepast. De verbeterde versie van het prototype (bredere treden met minder tussenafstand)zal vanaf november 2023 beschikbaar komen op de markt. De hoektrap wordt eenvoudig met slagplugjes zowel in bestaande als in nieuwe kolken gemonteerd.
 

PRODUCTFLYER

Video werking prototype 
Video montage-instructie

Gemeenten/ rioolbeheerders kunnen de hoektrap bij TBS-SVA bestellen onder ART. NR. 556468 Paddentrap RVP 175. De 17,5 cm lange elementen zijn klikbaar.
 
Particulier? De trapjes werken ook voor rechthoekige kelderputten en waterleidingputten. U kunt de trapelementen HIER bestellen via VIVARA

Conclusie
Deze oplossing werkt voor rechthoekige trottoirkolken (veel voorkomend in de rioleringsbranche) maar kan op de particuliere markt ook toegepast worden in (waterleiding)putten en kelderkoekoeken.

Kanttekeningen

  • Modulair: de trap bestaat uit losse elementen van 17,5 cm lengte die in elkaar geklikt kunnen worden.
  • Prima oplossing (90% klimt er in 24 uur uit) maar alleen voor rechthoekige kolken toepasbaar.
  • Belangrijk aandachtspunt is een goede aansluiting op de kolkbodem, te lange stukken kunnen eenvoudig met een slijptol op de juiste lengte worden gemaakt.
  • Nog niet getest voor juvenielen en amplexen, dit zal naar verwachting in 2024 plaats vinden.
  • De hoektrap moet worden gecombineerd met preventieve straatinrichting, zoals schuine stoepranden. Bij de bestaande stoepranden worden ze immers naar de volgende valkuil geleid.
  • De hoektrap is alleen in trottoirkolken getest; voor straatkolken zal een andere oplossing nodig zijn omdat de dieren bovenaan hun neus stoten

Overige voorzieningen

ENKAMAT en andere trapconstructies

Over uitklimvoorzieningen zijn sinds 2011 diverse rapporten en artikelen verschenen. Er is ook praktijkervaring met allerlei modellen opgedaan in o.a. Zeewolde, Leiden, Den Haag, Amsterdam, Delft, Purmerend maar ook in Schotland en het Verenigd Koninkrijk.

Zo organiseren vrijwilligers van onze Engelse zusterorganisatie (ARG-UK) workshops voor het maken van uitklimvoorzieningen op basis van Enkamat (zie foto).

De meeste uitklimvoorzieningen blijken in de praktijk echter slecht of matig te werken. Veel van de bedachte oplossingen zijn gebaseerd op hetzij geperforeerde metalen platen of constructies met begroeiingsmat (Enkamat). De Enkamat trappen kwamen in testen als beste oplossing naar voren.

Ze bieden qua structuur en houvast weliswaar een oplossing, maar leveren in de praktijk problemen op. De aangebrachte oplossingen zijn niet duurzaam bestand tegen kolkenreiniging, ze raken snel beschadigd en vervuild of hinderen de waterafvoerende capaciteit. Een juiste montage is vaak lastig. Ze verliezen snel hun effectiviteit en zijn hooguit tijdelijk een oplossing voor noodsituaties.

 

Conclusie
In de praktijk werken deze constructies niet voor de langere termijn.Voor kolken met een ronde slibvang dient daarom productontwikkeling plaats te vinden die robuust en duurzaam is.Schuine constructies en schuin geplaatste  trappetjes leveren problemen op bij onderhoud (kolkenzuigers). 

Kanttekeningen

  • voor kolken met een ronde slibvang wordt nog naar een passende oplossing gezocht.
  • een groep Stagiaires van SMART Solutions Semester van Saxion Hogeschool is eind 2023 gestart met het zoeken naar een passende oplossing voor de ronde kolken en voor stoepranden.

Dit ontwerp tast het afvoervolume aan, deze trap scoorde qua uitklimpercentage significant lager (67%) dan de hoektrap (90%)

Preventieve maatregelen

Stoepranden
De afwatering in oudere wijken is deels gebaseerd op relatief hoge stoepranden die voor veel amfibieën een geleidende werking hebben. Daardoor komen de dieren om de 5-25 meter een nieuwe potentiële valkuil tegen. Voor de geleidende werking van stoepranden dienen oplossingen doorontwikkeld te worden. Neem vooral ook contact met ons op als u daar een goed idee voor hebt!

Voorzetroosters
Preventie in de vorm van tijdelijke voorzetroosters of gaas is toegepast op locaties met veel amfibieën, vooral gedurende de voorjaartrek. Gemeenten en rioolbeheerders zijn huiverig om dit het hele jaar te laten zitten vanwege het risico op wateroverlast. Het is een arbeidsintensieve oplossing, die bovendien niet helpt voor de vele dieren die buiten de voorjaarstrek in de kolken vallen. Voorzetroosters voldoen niet aan de randvoorwaarden voor zowel het onderhoud als voor voldoende waterafvoer.

Nieuwe rioleringsoplossingen
Met name in nieuwbouwwijken worden nieuwe systemen bedacht en toegepast voor waterafvoer. Aanpassingen naar amfibie-vriendelijke oplossingen vergen maatwerk. Ook in bestaande wijken wordt de afwatering nu vaak anders ingericht in verband met klimaatadaptatie; dat is prima te combineren met een amfibie-vriendelijke inrichting. 

Conclusie
Voor de geleidende werking van stoepranden dient verdere productontwikkeling plaats te vinden. Voorzetroosters worden door RAVON sterk afgeraden, ze kunnen hooguit fungeren als tijdelijke oplossing tijdens de voorjaarstrek.Voor nieuwe wijken en aanpassing van de riolering in bestaande wijken zijn er nieuwe mogelijkheden voor een meer amfibie-vriendelijke inrichting. 

Klimaatadaptatie

De gemeente Leiden is bezig om de stad aan de klimaatverandering aan te passen. Daarbij wordt de regenwaterafvoer van de vuilwaterafvoer gescheiden en worden de straten gelijk opnieuw klimaatadaptief ingericht om meer water vast te houden voor tijden van droogte door meer groen toe te voegen. Naast het waterbergen en - reguleren wordt er ook gekeken naar hittestress en een verbetering van de omgeving voor flora en fauna door meer bomen toe te voegen. In de openbare ruimte is er meer aandacht voor een amfibievriendelijke inrichting en aanpak:

  • zoveel mogelijk directe afwatering op groen, waterdoorlatende verharding, wadi's en open water
  • zo min mogelijk trottoirkolken toepassen, kiezen voor straatkolken; (indien mogelijk) plaatsing van straatkolken een eind van stoepranden af
  • afwatering van kolken op amfibievriendelijk oppervlaktewater

Over RAVON

RAVON is een onafhankelijke kennisorganisatie die samen met vrijwilligers de inheemse reptielen, amfibieën en vissen beschermt. RAVON, FLORON en Paddenstoelenonderzoek Nederland zijn onderdeel van Stichting Natuur Onderzoek Nederland.

Privacy statement

Geregistreerd bij

Logo ANBI

Telprojecten

Reptielen tellen
Amfibieën tellen
Vissen tellen

Partners

Doe mee

Word vrijwilliger
Word donateur
Doe een gift
Werkgroepen

Webshop

Contact

Telefoon: 024-7410600
Email: kantoor@ravon.nl
Contactpagina


Adres Natuurplaza
(gebouw Mercator III)
Toernooiveld 1 6525 ED
Nijmegen
Route

Vacatures

Back To Top