ICES, de International Council for the Exploration of the Sea, heeft op 1 november haar wetenschappelijk advies voor de Europese aal voor 2024 gepubliceerd. Het advies stelt, net als vorig jaar, dat er meer aandacht moet zijn voor habitatherstel, het staken van alle activiteiten die sterfte veroorzaken en het stoppen van alle visserij, waaronder glasaalvisserij voor uitzet en aquacultuur.

Uitblijvend herstel aal in Europa

De paling die we in Nederland kennen, plant zich voort in de Sargassozee, ergens in de Bermudadriehoek op zesduizend kilometer hier vandaan. De palinglarfjes komen met de warme golfstroom helemaal terug naar Europa en Noord-Afrika, waar zij als ‘glasaal’ de binnenwateren intrekken om daar op te groeien.

De palingstand is in vijftig jaar ruim negentig procent achteruitgegaan. Om te zien hoe het met de palingpopulatie gaat, wordt er in Europees verband gekeken hoeveel glasaal er jaarlijks de Europese wateren binnentrekt. Dat is een belangrijke graadmeter voor een succesvolle voortplanting en geeft de sterkte aan van de nieuwe generatie paling. De intrek van glasaal blijft in heel Europa laag.

Visserij duurzaam?

De kritieke toestand van de aal leidt over heel Europa tot lagere vangsten. Nederland en enkele andere landen zijn juist meer aal gaan vangen. In Nederland is hogere vangst mogelijk het gevolg van genomen herstelmaatregelen. Daaronder valt het uitzetten van glasaal in commercieel beviste wateren door het ministerie van LNV.

Daarnaast zijn er door waterbeheerders maatregelen genomen voor de intrek van glasaal. Een voorbeeld is het visvriendelijk spuien van de sluizen in de Afsluitdijk door Rijkswaterstaat, waardoor sinds 2014 meer glasaal succesvol het IJsselmeer binnenkomt. Het lokale rendement van maatregelen, bedoeld voor herstel van de soort, wordt nu mogelijk opgevist.

Glasaal (Arthur de Bruin)

Duurzaamheid van visserij en effectiviteit van herstelmaatregelen uit het Nederlandse Aalbeheerplan, hebben dringend onderbouwing nodig. Glasaaluitzet als maatregel staat momenteel wetenschappelijk ter discussie. ICES adviseert juist geen uitzet meer te plegen tot bekend is of het verplaatsen van glasaal door Europa positief of negatief bijdraagt aan herstel.

Integrale aanpak: aalreservaten

ICES adviseert het habitat voor aal beter bereikbaar te maken en de kwaliteit van leefgebieden te verhogen. Om aal echt te laten herstellen moeten in heel Europa integraal maatregelen worden genomen voor de gehele levenscyclus van de aal. Dit betekent dat alen de leefgebieden goed kunnen bereiken, hier veilig zonder vervuiling kunnen opgroeien en veilig weer naar zee kunnen trekken. In onze visie worden er op grote schaal zogenaamde ‘aalreservaten’ ingesteld.

Veel leefgebied ligt nu nog buiten bereik van de aal. Er is nog veel werk aan de winkel met het aanleggen van vispassages en installeren van visveilige pompen in gemalen. ICES adviseert nu alle visserij te staken. Visserij is op termijn wat ons betreft alleen toelaatbaar als dit duurzaam plaatsvindt met borging van aalherstel en wetenschappelijke onderbouwing daarvan.

Wat gaat de Europese Commissie doen?

Sinds het advies van nulvangst is er in de hele EU en daarbuiten discussie geweest over de noodzaak van verdere maatregelen om het herstel van de paling te bevorderen. Recentelijk heeft de Europese Commissie een voorstel gedaan over aanvullende maatregelen. Dit voorstel en het advies van ICES worden besproken met de lidstaten die er naar verwachting op 11 en 12 december over zullen stemmen.

Tekst: Good Fish en RAVON
Foto's: Jelger Herder (leadfoto: paling); Arthur de Bruin