Herkenning

De bastaardkikker is een hybride die oorspronkelijk ontstaan is uit een kruising tussen poelkikker en meerkikker. De uiterlijke kenmerken van een bastaardkikker liggen tussen die van de meerkikker en de poelkikker in. De bastaardkikker is op de rug groen tot bruin van kleur (soms met donkere vlekken), veelal met een lichtgroene lengtestreep midden op de rug en een marmertekning op de buik. Hij wordt tot maximaal 12 cm groot. De achterpoten zijn relatief lang. Het belangrijkste kenmerk is de vorm (asymmetrisch) en grootte (40 à 50% van lengte teen) van de graafknobbel. Zie hiervoor de Herkenningskaart groene kikkers. Mannetjes hebben grijze kwaakblazen.

Herkenning is alleen mogelijk na vangst en bestudering van de hierboven beschreven kenmerken, of wanneer de mannetjes duidelijk roepen. Maar zelfs na vangt is het soms niet mogelijk om tot soortdeterminatie te komen. Bij twijfel, en zichtwaarnemingen, altijd "groene kikker onbepaald" (Pelophylax spec.) aanhouden. Eieren, larven en juvenielen zijn sowieso niet tot op soort te determineren en kunnen als "groene kikker onbepaald" worden aangemerkt.

Roep:

Ecologie

Voortplanting

In apri en begin mei verzamelen de mannetjes van de bastaardkikker zich in het voortplantingswater. De paartijd duurt tot eind juni - begin juli, met een piek tussen half april en half juni. Hierbij wordt hoofdzakelijk 's avonds gekwaakt, maar ook wel overdag op warme zonnige dagen. Overdag houdt de bastaardkikker zich voornamelijk op aan de rand van het water tussen de oevervegetatie. Vanaf de eerste helft van mei kunnen de legsels worden aangetroffen, die vaak tussen planten liggen die wat verder van de kant af staan. Van half juni tot half augustus is het grootste aantal larven te vinden.

Levenswijze

Groene kikkers verlaten hun winterverblijfplaatsen ongeveer vanaf maart, maar meestal aanmerkelijk later dan de bruine kikker en de heikikker. Ze zijn vooral overdag actief, maar in de voortplantingstijd ook 's nachtsen in de schemering. Ook buiten de paartijd leven ze vooral in de directe nabijheid van water. Ze zijn schuw en bij verstoring op land springen ze direct het water in en verbergen zich tussen waterplanten of graven zich in de waterbodem in. De larven bevinden zich bij zonnig weer in de bovenste waterlagen liefst nabij waterplanten. Bij verstoring duiken ze snel tussen de plantenmassa. De metamorfose van larven vindt in Nederland plaats vanaf augustus tot begin oktober, met een piek tussen half augustus en half september. Na half oktober verblijven de meeste dieren in hun winterverblijfplaatsen.

Er bestaat nauwelijks verschil in voedselkeuze tussen de drie soorten groene kikkers. Volwassen groene kikkers zijn generalisten en opportunisten en eten vrijwel alle ongewervelde dieren die niet te klein of niet te groot zijn. Allerlei insecten (vooral de larven daarvan), zoals vliegen, kevers, libellen, wespen en mieren, verder cicaden, springstaarten, spinnen, slakken vormen belangrijke prooidieren. Ook worden wel kleine gewervelde dieren zoals jonge muizen, vogels en kleinere amfibieën, gegeten. Kannibalisme komt voor. Larven leven vooral van plantaardig materiaal, detritus en dood materiaal van dierlijke oorsprong en schakelen met toenemende leeftijd over op levend dierlijk materiaal.

Verspreiding

De bastaardkikker komt algemeen voor in vrijwel heel Nederland. Het is een zon- en warmteminnende soort met een voorkeur voor onbeschaduwde wateren. De oeverzone moet bij voorkeur goed begroeid zijn. De bastaardkikker is weinig kieskeurig en komt in allerlei uiteenlopende habitats voor. De soort ontbreekt echter grotendeels op de Waddeneilanden, m.u.v. een uitgezette populatie op Texel en Vlieland. In het hoofdverspreidingsgebied van de meerkikker (Laag-Nederland) lijkt de soort niet overal aanwezig en is mogelijk sprake van zuivere meerkikkerpopulaties.

Bedreiging en bescherming

De bastaardkikker heeft de heeft in de Rode Lijst de status Thans niet bedreigd. De soort is beschermd volgens de Wet Natuurbescherming. In het RAVON tijdschrift is een artikel over deze wet verschenen. Dit artikel is hier te vinden.

Bij de bastaaardkikker is Ranavirus aangetroffen. Dit virus kan lokaal de populatie bedreigen.

Monitoring en trends

Vooralsnog zijn geen trends in verspreiding bekend.

Monitoring van groene kikkers kan door:

• avondtellingen van kooractiviteit bij het voortplantingswater (mei t/m juni);
• zoeken van eiklompen (half mei t/m half juni);
• tellen van plonzen (juni t/m augustus);
• zoeken van larven (half juni t/m half augustus);
• zoeken van pas gemetamorfoseerde kikkertjes (augustus-september).