De bastaardmodderkruiper is een hybride die behoort tot de familie van de modderkruipers (Cobitidae).

Herkenning

De bastaardmodderkruiper is een hybride (Cobitis taenia x elongatoides x tanaitica) die behoort tot de familie van de modderkruipers (Cobitidae) en heeft een langgerekt cilindervormig geel tot lichtgrijs lichaam met op de flanken een regelmatig patroon van donkere vlekken. Rond de bek bevinden zich zes korte bekdraden waarvan vier op de bovenlip en twee in de mondhoeken. Onder het oog bevindt zich een kleine uitklapbare stekel.

De bastaardmodderkruiper is op uiterlijke kenmerken nagenoeg niet te onderscheiden van de gewone kleine modderkruiper. Het enige onderscheidende kenmerk is de maximale lengte. Deze ligt bij de gewone kleine modderkruiper op 11,5 centimeter terwijl de bastaardmodderkruipers ruim 13 centimeter kunnen worden. Door hun bijzondere voortplantingsmechanisme, de vrouwtjes klonen zichzelf, zijn de bastaardmodderkruipers altijd vrouwelijk. Het bermpje en de grote modderkruiper vertonen gelijkenis met de kleine modderkruiper. Grote modderkruiper heeft tien bekdraden. Bermpje heeft geen stekel onder het oog en een onregelmatig vlekkenpatroon.

Ecologie

Voortplanting

Zie tekst bij kleine modderkruiper

Levenswijze

Zie tekst bij kleine modderkruiper

Verspreiding

Er zijn in Europa verschillende bastaardmodderkruipers ontstaan uit kruisingen tussen een viertal oudersoorten: Cobitis taenia, C. elongatoides, C. tanaitica en C. taurica. De in Nederland voorkomende bastaardmodderkruiper is bekend uit o.a. Nederland, Frankrijk en Oost Europa rond de Zwarte Zee. De soort heeft een voorkeur voor stilstaand tot langzaam stromend ondiepe wateren met een rijke plantenbegroeiing en een zandige of met dunne sliblaag bedekte bodem. Onderzoek uit 2015 heeft laten zien dat de bastaardmodderkruipers in een groot deel van Nederland voorkomen. In de regio’s die een relatief grote mate van connectiviteit met grote rivieren en met elkaar hebben worden vrijwel overal hybriden aangetroffen. De hybriden zijn echter afwezig op geïsoleerde locaties zoals Zeeuws Vlaanderen en de Drentsche Aa.

Door onderzoek naar "kleine modderkruipers" in de collectie van Naturalis kon worden vastgesteld dat de hybriden in ieder geval reeds in 1951 in Nederland aanwezig waren (bij een poel langs de Maas bij Maastricht). Op de meeste onderzochte locaties (1919 tot 1982) bleken echter enkel pure kleine modderkruipers voor te komen in het verleden. Op enkele van deze locaties zijn de bastaardmodderkruipers inmiddels vastgesteld en dominant. Dit maakt het waarschijnlijk dat de bastaardmodderkruipers zich relatief recent (100-150 jaar geleden) in Nederland gevestigd hebben. Mogelijk dat de hybriden onbedoeld vanuit Oost-Europa zijn meegekomen met vistransporten.

Bedreiging en bescherming

De hybride kleine modderkruipers hebben geen beschermde status en zijn niet bedreigd. Zelf vormen ze mogelijk wel een bedreiging voor de inheemse kleine modderkruiper doordat ze zeer dominant worden over deze soort in populaties waar ze beiden voorkomen.