De bijtschildpad is met een schildlengte tot 50 centimeter en een totale lengte van ongeveer een meter een van de grootste zoetwaterschildpadden.

Herkenning

Kenmerken:

• Tot maximaal 1 meter lang en 30 kilo zwaar wordende, grof gebouwde soort, met een meestal bruinig rugschild.
• Rugschild doorgaans 20-30 cm, met zeldzame uitschieters naar bijna 50 cm.
• Driehoekige kop met grote bek en spitse, omlaag gekromde punt aan bovenkaak.
• Poten zeer fors en kort en staart dik en lang. 
• Buikschild klein en kruisvormig.

Door de scherpe randen van de bek, de enorme bijtkracht en de onverwacht lange nek die zeer snel uitgestrekt kan worden, is zelfs een kleine bijtschildpad gevaarlijk. Niet hanteren!

Ecologie

Voortplanting

Ons klimaat is te koud voor succesvolle voortplanting, maar sommige dieren kunnen zich jarenlang handhaven. Bij verdere opwarming van het klimaat, valt in de toekomst succesvolle voortplanting niet uit te sluiten. Na de paring in het voorjaar en de bevruchting van de eieren gaat het vrouwtje meestal direct op zoek naar een geschikte afzetplaats; een ongeveer 12-18 cm diep nest in het zand dicht bij de oever van het water. Per jaar zet ze enige tientallen eieren af. De witte eieren zijn rond en hebben een doorsnede van ongeveer 2,3 tot 3,3 cm.

Levenswijze

Vrijwel uitsluitend in het water levend; zelden zonnend aan te treffen. Voorkeur voor ondiepe stilstaande of matig stromende wateren of langs de oevers van diepere wateren die niet te steil zijn. Beweegt zich onder water lopend over de bodem voort.

Voedsel: zowel plantaardig als dierlijk materiaal en zelfs aas. Onder andere slakken, wormen, garnaaltjes, kreeftjes, waterinsecten en kleine vissen, kikkers en salamanders. Maar hij pakt ook watervogels, knaagdieren (ratten), etc. 

Verspreiding

In Nederland komen van nature geen zoetwaterschildpadden voor. Exotische zoetwaterschildpadden worden als huisdier gehouden. Uitgezette exemplaren komen in allerlei wateren voor; vooral in stedelijk gebied. 

Het kaartje rechts toont alle (bij RAVON) bekende waarnemingen van deze soort in Nederland.

Bedreiging en bescherming

Deze soort staat niet op de Unielijst. Zoetwaterschildpadden worden in toenemende mate waargenomen in de vrije natuur en zijn dan ook opgenomen op de Herkenningskaart Zoetwaterschildpadden.

Meer informatie over exotische schildpadden is te vinden in deze risicoanalyse.

Monitoring en trends

Vooralsnog is er geen trend bekend.

RAVON ontvangt graag waarnemingen van zoetwaterschildpadden en zeker ook vondsten van eieren. De gegevens kunnen worden ingevoerd via Telmee.nlof Waarneming.nl.