Herkenning

De kleine modderkruiper (Cobitis taenia) behoort tot de familie van de modderkruipers (Cobitidae) en heeft een langgerekt cilindervormig geel tot lichtgrijs lichaam met op de flanken een regelmatig patroon van donkere vlekken. Rond de bek bevinden zich zes korte bekdraden waarvan vier op de bovenlip en twee in de mondhoeken. Onder het oog bevindt zich een kleine uitklapbare stekel. De mannetjes hebben een verdikte schub bovenop de bortsvin. De soort kan 11 centimeter lang worden. Het bermpje en de grote modderkruiper vertonen gelijkenis met de kleine modderkruiper. Grote modderkruiper heeft tien bekdraden. Bermpje heeft geen stekel onder het oog en een onregelmatig vlekkenpatroon. In Nederland leeft naast (C. Taenia) een hybride vorm van meerdere soorten (C. taenia x tanaitica x elongatoides). Deze hybriden zijn altijd vrouwelijk en kunnen een lengte van 14 cm bereiken.

Ecologie

Voortplanting

De paaitijd loopt van april tot juli. Hierbij draait het mannetje zich om het vrouwtje. De eieren worden afgezet tussen dichte vegetatie en als dit ontbreekt tussen stenen, takken of boomwortels.

Levenswijze

De kleine modderkruiper heeft een voorkeur voor stilstaand tot langzaam stromend ondiepe wateren met een rijke plantenbegroeiing en een zandige of met dunne sliblaag bedekte bodem. De soort komt in vrijwel heel Nederland voor in sloten, vaarten, kanalen, riviertjes, beken, plassen en meren. Kleine modderkruipers zijn met name in de schemering en ’s nachts actief, overdag rusten ze verscholen tussen de vegetatie of ingegraven in de bodem met enkel hun kop eruit stekend. Ze voeden zich door bodemsubstraat op te happen en daaruit eetbare deeltjes te filteren. Het dieet bestaat uit zoöplankton, kleine macrofauna, algen en dood organisch materiaal.

Verspreiding

Kleine modderkruiper komt voor van Groot-Brittannië tot aan de Oeral en van zuid Scandinavië tot aan de Pyreneeën en Alpen. In Nederland is deze soort te vinden in ondiepe plantenrijke wateren verspreid over het land.

Bedreiging en bescherming

Kleine modderkruiper is een vrij algemene soort in Nederland. De soort is gevoelig voor watervervuiling. Intensief onderhoud van watergangen, waarbij alle vegetatie verdwijnt, heeft een negatief effect. Kleine modderkruiper is opgenomen in de Europese Habitatrichtlijn (Bijlage 2).

Monitoring en trends

Binnen het landelijk Verspreidingsonderzoek Zoetwatervissen, onderdeel van het Netwerk Ecologisch Monitoring (NEM), worden gegevens verzameld om te volgen hoe het gaat met de zoetwatervissen in Nederland. Voor een aantal soorten wordt gericht gezocht door vrijwilligers in door RAVON geselecteerde kilometerhokken. Daarnaast worden gegevens gebruikt die verzameld zijn middels andere monitoringsprogramma's (o.a. KaderRichtlijn Water), projecten en losse waarnemingen (Telmee.nl of Waarneming.nl). Op basis hiervan kunnen verspreidingstrends bepaald worden. Wil je hier zelf een bijdrage aan leveren, dan kun je voor meer informatie kijken op Verspreidingsonderzoek Zoetwatervissen.