Search

Over RAVON Actueel English Steun ons Webshop

vrijdag 29 maart 2024

Soorten

Kwabaal

Lota lota

Kwabaal Lota lota Jelger Herder

De kwabaal is de enige zoetwatervis uit de familie van de kabeljauwen. Kwabaal komt tegenwoordig nog maar op enkele plaatsen voor in Nederland, deze soort is afhankelijk van wateren met plaatsen waar koel en zuurstofrijk water aanwezig is.


Herkenning

Kwabaal (Lota lota) is de enige zoetwatersoort uit de familie van de kabeljauwen (Gadidae). Het lichaam is langgerekt en cilindervormig met een groenbruine kleur, gemarmerde tekening en twee rugvinnen. Kenmerkend zijn de platte, brede kop, en één enkele lange bekdraad in het midden van de onderkaak. Jong kwabalen zijn soms paarsachtig-zwart van kleur. In Nederland wordt de soort ongeveer 70 centimeter, in het buitenland worden exemplaren tot 150 centimeter gevangen. De Europese meerval vertoont enige gelijkenis met kwabaal, maar heeft veel meer bekdraden (zes).

Geluid:

Kwabaal Lota lota Jelger Jelger Herder


 

Ecologie

 

Voortplanting

Voor een succesvolle voortplanting zijn lage watertemperaturen van rond de 4ºC van belang. Het paaisubstraat in meren bestaat vaak uit ondiep, nabij de oever gelegen grove kiezel-, grind- of zandbodems. Soms vindt paai in meren plaats in de diepe delen. De paaigronden van riviergebonden populaties liggen in zijstromen met lage stroomsnelheden. De paai vindt plaats in paren of groepen, waarbij enkele vrouwtjes worden omgeven door tientallen mannetjes. Vrouwtjes leggen miljoenen kleine eitjes.

Levenswijze

De kwabaal is nachtactief en overdag verschuilen de dieren zich in oeverholten of tussen stenen. De voortplanting vindt plaats in de maanden januari tot maart en kan met name in riviersystemen voorafgegaan worden door een stroomopwaartse migratie vanaf november. In stromende wateren groeien de larven op in ondiepe overstromingsvlakten, in meren in de bovenste waterlaag en de oeverzone. Het voedsel van de larven bestaat uit zoöplankton. Hierna schakelen de dieren over op macrofauna en vis.

Kwabaal Lota lota blikonderwater

 

Verspreiding

Kwabaal komt in een Europa te westen van de Loire voor (uitgezonderd Ierland, Schotland en IJsland) in rivieren, beken, meren en soms in estuaria op plaatsen met koel en zuurstofrijk water. In Nederland wordt de kwabaal steeds minder waargenomen. Er zijn nog maar enkele gebieden waar noemenswaardige populaties voorkomen. Met name in Overijssel (Vechtdelta) wordt kwabaal waargenomen en Noord-Brabant in de Beerze lijkt de soort stand te houden na herintroductie. Er zijn daarnaast enkele geïsoleerde (vaak kwetsbare) populaties, zoals in de Vinkeveense plassen, Spiegelplas, Wijde blik en de Lippe Gabriëlsplas. Buiten deze gebieden zijn waarnemingen meer incidenteel van aard en gaat het meestal om zwervende exemplaren.

Kwabaal Lota lota Verspreidingskaart NDFF

 


 

Bedreiging en bescherming

De kwabaal is tegenwoordig zeldzaam in Nederland. Tot halverwege de 20e eeuw was de soort veel algemener en kwam in veel rivieren, beken en poldergebieden voor. De oorzaak van de achteruitgang is het ingrijpen in het watersysteem ten behoeve van de intensivering van de landbouw. Hiervoor werden beekjes en rivieren genormaliseerd en werd het waterpeil beheerst waardoor poldergebieden en beekdalen niet langer overstroomden. Ook trad er gedurende een aantal decennia een sterke watervervuiling op waardoor er soms bijna zuurstofloze omstandigheden optraden. Ook thermische verontreiniging speelt waarschijnlijk een rol. Zo steeg de temperatuur van Rijn en Maas als gevolg van koelwaterlozingen ongeveer drie graden sinds 1900. De soort is opgenomen in de Visserijwet waarbij het hele jaar als gesloten tijd geldt. De kwabaal is in Nederland beschermd onder de Wet natuurbescherming. Op de Rode Lijst heeft de soort de status ‘ernstig bedreigd’ (Staatscourant 2015 nr. 36471).

Kwabaal Lota lota blikonderwater
 

Monitoring en trends

Binnen het landelijk Verspreidingsonderzoek Zoetwatervissen, onderdeel van het Netwerk Ecologisch Monitoring (NEM), worden gegevens verzameld om te volgen hoe het gaat met de zoetwatervissen in Nederland. Voor een aantal soorten wordt gericht gezocht door vrijwilligers in door RAVON geselecteerde kilometerhokken. Daarnaast worden gegevens gebruikt die verzameld zijn middels andere monitoringsprogramma's (o.a. KaderRichtlijn Water), projecten en losse waarnemingen (Telmee.nl of Waarneming.nl). Op basis hiervan kunnen verspreidingstrends bepaald worden. Wil je hier zelf een bijdrage aan leveren, dan kun je voor meer informatie kijken op Verspreidingsonderzoek Zoetwatervissen.

Kwabaal trend CBS
Vorig artikel Kroeskarper
Volgend artikel Lederschildpad (Dwaalgast)
Printen
16945

Steun de reptielen, amfibieën en vissen van Nederland RAVON is al 35 jaar dè natuurorganisatie die de reptielen, amfibieën en vissen van ons land beschermt en ze een stem geeft.

Deze dieren zijn kwetsbaar en moeten we helpen. Ze verdienen net zoveel aandacht als de panda, de tijger of de bij, vinden wij. Je kunt onze soorten vandaag al steunen met een donatie.

>> Doneer

Over RAVON

RAVON is een onafhankelijke kennisorganisatie die samen met vrijwilligers de inheemse reptielen, amfibieën en vissen beschermt. RAVON, FLORON en Paddenstoelenonderzoek Nederland zijn onderdeel van Stichting Natuur Onderzoek Nederland.

Privacy statement

Geregistreerd bij

Logo ANBI

Telprojecten

Reptielen tellen
Amfibieën tellen
Vissen tellen

Partners

Doe mee

Word vrijwilliger
Word donateur
Doe een gift
Werkgroepen

Webshop

Contact

Telefoon: 024-7410600
Email: kantoor@ravon.nl
Contactpagina


Adres Natuurplaza
(gebouw Mercator III)
Toernooiveld 1 6525 ED
Nijmegen
Route

Vacatures

Back To Top