Herkenning

Naakthalsgrondel (Babka gymnotrachelus) behoort tot de familie van de grondels (Gobiidae). De soort heeft een grijzige tot grijsbruine kleur met op de flanken een serie rechthoekige donkere vlekken en donkere diagonale banden. De naakthalsgrondel kan 16 centimeter lang worden. Het onderscheid met de inheemse rivierdonderpad en beekdonderpad is te maken doordat de buikvinnen van naakthalsgrondel zijn vergroeid tot een zuignap, bij donderpadden zijn deze vinnen gescheiden. De naakthalsgrondel heeft, net als de Kaukasische dwerggrondel, in tegenstelling tot andere exotische grondels op de kop tot aan de eerste rugvin geen schubben.  Het onderscheid met andere exotische grondelsoorten is te maken doordat marmergrondel buisvormige neusopeningen heeft, zwartbekgrondel heeft een zwarte vlek achterin de voorste rugvin, Pontische stroomgrondel heeft een spitsere kop,  Kaukasische dwerggrondel heeft een stompere kop en kesslers grondel heeft een grote afgeplatte kop (breder dan hoog). De inheemse brakwatergrondel heeft een donkere driehoekige vlek op de basis van de borstvin.  

Ecologie

Voortplanting

De voortplantingsperiode in Nederland is niet bekend maar loopt waarschijnlijk van tot juni, mogelijk door tot augustus waarbij het vrouwtje meerdere keren per jaar eitjes afzet. De kleverige eitjes worden afgezet op stenen, schelpbanken of waterplanten en worden door het mannetje bewaakt totdat de eitjes uitkomen. Na uitkomst laten de larven zich met de stroming meedrijven waardoor ze nieuwe leefgebied snel kunnen koloniseren. 

Levenswijze en habitat

De naakthalsgrondel is een generalistische soort die voorkomt in estuaria, brak- en zoetwaterbaaien en meren, grote rivieren tot kleine, snelstromende riviertjes en beken. Ze worden vooral waargenomen in langzaamstromende of stilstaande wateren met zand of slib als substraat. Het voedsel bestaat uit macrofauna, visseneieren en kleine vissen. 

Verspreiding

Het verspreidingsgebied van naakthalsgrondel lag oorspronkelijk langs de kusten van de Zwarte Zee en Kaspische Zee en in de benedenlopen van daarop uitmondende rivieren. De soort is geïntroduceerd buiten haar natuurlijke verspreiding in rivieren in Europa. In Nederland werd de soort voor het eerst aangetroffen in 2023 bij Gat van den Ham (Laag Zwaluwe). De herkomst is niet duidelijk, mogelijkheden zijn dat de soort via het Main-Donaukanaal is gekomen of is meegekomen met ballastwater. 

Bedreiging en bescherming

De naakthalsgrondel is een exoot en geniet daarom geen bescherming in Nederland. De soort is pas in 2023 ontdekt. De impact op andere soorten is nog onduidelijk.  

Monitoring en trends

Binnen het landelijk Verspreidingsonderzoek Zoetwatervissen, onderdeel van het Netwerk Ecologisch Monitoring (NEM), worden gegevens verzameld om te volgen hoe het gaat met de zoetwatervissen in Nederland. Voor een aantal soorten wordt gericht gezocht door vrijwilligers in door RAVON geselecteerde kilometerhokken. Daarnaast worden gegevens gebruikt die verzameld zijn middels andere monitoringsprogramma's (o.a. KaderRichtlijn Water), projecten en losse waarnemingen (Telmee.nl of Waarneming.nl). Op basis hiervan kunnen verspreidingstrends bepaald worden. Wil je hier zelf een bijdrage aan leveren, dan kun je voor meer informatie kijken op Verspreidingsonderzoek Zoetwatervissen.