Op de rug van de tiendoornige stekelbaars bevinden zich tien harde stekels, soms zijn dit er één of twee meer of minder. Het is een soort die in vrijwel elk kleiner stilstaand of langszaamstromend water aangetroffen wordt.

Herkenning

De tiendoornige stekelbaars (Pungitius pungitius) is een kleine zijdelings afgeplatte vis uit de familie van de stekelbaarzen (Gasterosteidae). Op de rug bevinden zich tien harde stekels, soms zijn dit er één of twee meer of minder. Ook achter iedere borstvin en voor de anaalvin bevindt zich een stekel. De flanken zijn olijfgroen met zwarte strepen of vlekjes. In de paaitijd krijgen de dieren een donkere kleur, de mannetjes donkerder dan de vrouwtjes. Ze hebben geen schubben maar soms wel beenplaatjes. De soort wordt tot circa 7 centimeter lang. Het onderscheid met de driedoornige stekelbaars kan gemaakt worden doordat deze soort twee tot vier stekels op de rug heeft.

Ecologie

Voortplanting

In de paaitijd, die loopt van april tot juli, bouwen de mannetjes een tunnelvormig nest van plantenresten tussen de waterplanten. Het vrouwtje wordt hierheen gelokt door middel van baltsgedrag. Na het bevruchten van de eieren bewaakt het mannetje het nest.

Levenswijze

Het leefgebied ligt in kleinere stilstaande tot langzaamstromende wateren met veel waterplanten zoals sloten, kleine beken en poelen. De soort is een zichtjager en voedt zich met macrofauna, zoals watervlooien, muggenlarven en borstelwormen.

Verspreiding

Tiendoornige stekelbaars komt wijdverspreid voor van Noord-West Europa tot diep in Siberië, in Centraal en Zuid-Europa komt de soort niet voor. De Tiendoornige stekelbaars wordt in Nederland in vrijwel elk kleiner watertype aangetroffen.

Bedreiging en bescherming

Monitoring en trends

Binnen het landelijk Verspreidingsonderzoek Zoetwatervissen, onderdeel van het Netwerk Ecologisch Monitoring (NEM), worden gegevens verzameld om te volgen hoe het gaat met de zoetwatervissen in Nederland. Voor een aantal soorten wordt gericht gezocht door vrijwilligers in door RAVON geselecteerde kilometerhokken. Daarnaast worden gegevens gebruikt die verzameld zijn middels andere monitoringsprogramma's (o.a. KaderRichtlijn Water), projecten en losse waarnemingen (Telmee.nl of Waarneming.nl). Op basis hiervan kunnen verspreidingstrends bepaald worden. Wil je hier zelf een bijdrage aan leveren, dan kun je voor meer informatie kijken op Verspreidingsonderzoek Zoetwatervissen.