De zeeprik is een zeldzame soort in Nederland die zich bij ons maar zeer beperkt voortplant. De Roer, een zijrivier van de Maas, is de enige plek waar de soort zich in Nederland met zekerheid voortplant.

Herkenning

Volwassen zeeprikken (Petromyzon marinus) hebben een groengrijze gemarmerde rug en flanken en een ronde mondschijf. De larven hebben een spleetvormige mond en donker pigmentvlekjes op de staart. Hiernaast hebben zeeprikken zeven ronde kieuwopeningen achter het oog. Paling heeft een vergelijkbare lichaamsvorm maar geen mondschijf en geen ronde kieuwopeningen. Het onderscheid met de andere in Nederland voorkomende prikken is te maken op basis van de lichaamslengte en het aantal tandjes in de mondschijf. Zeeprikken worden groter dan 60 centimeter en hebben meer dan zeven scherpe tandjes. Volwassen rivierprikken bereiken een lengte van 30 tot 50 centimeter en hebben vijf tot zeven scherpe tandjes in de mondschijf. Beekprikken worden niet groter dan 20 centimeter en hebben geen scherpe tandjes. Bij de larven van beek- en rivierprik ontbreken pigmentvlekjes op de staart.

Ecologie

Voortplanting

Er wordt in de periode mei-juli gepaaid in snelstromende rivierdelen op een substraat van grotere kiezels en stenen. Zeeprikken maken hiervoor een nest door stenen met behulp van hun mondschijf weg te slepen. Het vrouwtje zuigt zich vast aan één van de stenen aan de rand van het nest. Een mannetje zuigt zich vervolgens vast aan haar kop en draait zijn lichaam strak om haar heen waarna de eitjes afgezet en bevrucht worden. Na de voortplanting sterven de dieren. Nadat ze uit de eitjes gekomen zijn, laten de larven zich met de stroom meevoeren naar plaatsen met slibrijkebodems waar ze zich ingraven en leven van detritus en kleine organismen die uit het water gefilterd worden.

Levenswijze

De volwassen dieren leven in zee waar ze parasiteren op vissen en walvisachtigen door zich vast te zuigen met hun mondschijf, waarna de lichaamssappen van de prooi worden opgenomen. Volwassen zeeprikken trekken vanaf het voorjaar tot aan het begin van de zomer de grote rivieren op naar paaiplaatsen die tot honderden kilometers landinwaarts kunnen liggen. Larven hebben nog geen mondschijf en ogen. Na circa vijf jaar metamorfoseren ze aan het eind van de zomer om in de loop van de winter richting zee te trekken om daar verder op te groeien.

Verspreiding

Zeeprik komt voor in nagenoeg alle Europese kustwateren en West-Europese rivieren. Ook langs de Atlantische Oceaankust van Noord-Amerika komt de soort voor.De Roer, een zijrivier van de Maas, is de enige plek waar de soort zich in Nederland met zekerheid voortplant. Buiten de paailocaties wordt deze soort sporadisch waargenomen op de grote rivieren.

Bedreiging en bescherming

Monitoring en trends

Binnen het landelijk Verspreidingsonderzoek Zoetwatervissen, onderdeel van het Netwerk Ecologisch Monitoring (NEM), worden gegevens verzameld om te volgen hoe het gaat met de zoetwatervissen in Nederland. Voor een aantal soorten wordt gericht gezocht door vrijwilligers in door RAVON geselecteerde kilometerhokken. Daarnaast worden gegevens gebruikt die verzameld zijn middels andere monitoringsprogramma's (o.a. KaderRichtlijn Water), projecten en losse waarnemingen (Telmee.nl of Waarneming.nl). Op basis hiervan kunnen verspreidingstrends bepaald worden. Wil je hier zelf een bijdrage aan leveren, dan kun je voor meer informatie kijken op Verspreidingsonderzoek Zoetwatervissen.