Slangensoorten in Nederland

Welke slangen komen er in Nederland voor?
Slangen die van nature in Nederland voorkomen zijn de adder, de gladde slang en de ringslang. Daarnaast komen in Nederland ook nog de Russische rattenslang en de Oostelijke ringslang voor; beide zijn exoten.

Inheemse slangensoorten

De adder

De adder is de enige gifslang in Nederland en is onder andere te herkennen aan zijn zigzagstreep over de rug. Het is een relatief kleine, zwaar gebouwde slang. 

Adders zijn eierlevendbarend: ze broeden de eieren in het lichaam uit. De jongen van de adder ontwikkelen zich in het moederlichaam, stuk voor stuk in een elastisch en doorschijnend eivlies. Hoe meer zon, hoe sneller de embryo's zich ontwikkelen.

De adder is niet agressief. Maar bij bedreiging zal zij bijten. Een adderbeet is meestal zeer pijnlijk en kan leiden tot misselijkheid, flauwvallen en sterke zwellingen van gebeten lichaamsdelen. Het toedienen van antiserum kan nodig zijn. Informatie over wat te doen bij adderbeten staat in een protocol samengevat (klik hier).

De adder komt voor op de hoge zandgronden van Nederland, met uitzondering van de duinen. Er zijn momenteel nog twee grote min of meer aaneengesloten leefgebieden van de adder, gelegen in Friesland en Drenthe en op de Veluwe. Daarnaast is de soort nog aanwezig in Overijssel en Limburg.

De gladde slang

De gladde slang heeft door zijn ongekielde schubben een glad uiterlijk. Het is een soort die vrij verborgen leeft. Hij wordt nogal eens verward met de adder. Gladde slangen zijn eierlevendbarend: ze broeden de eieren uit in het moederlichaam. Het aantal jongen varieert van 2 tot 13, maar ligt gemiddeld rond de 6 tot 8.

De gladde slang komt tegenwoordig het meest op de Veluwe voor. Op een aantal plaatsen in Nederland vormt de gladde slang één populatie met de slangen aan de Duitse en Belgische kant van de grens.

De ringslang

De ringslang is een niet giftige, watergebonden slang. Hij heeft ronde pupillen en twee duidelijke gele en zwarte vlekken achter de kop.Het is de grootste slang in Nederland (tot 1,20 m). Hij is niet giftig en bijt zelfs niet als hij gevangen wordt. Om aan belagers te ontkomen kan de ringslang zich schijndood houden. Hierbij draait hij zich in kronkels op zijn rug, laat zijn bek schuin open hangen met de tong eruit en draait zijn pupillen weg. Ook smeert de slang zijn belager onder met een extreem stinkende substantie.

De ringslang is vooral aanwezig in drie min of meer gescheiden kernen die in een ruim gebied rondom het IJsselmeer liggen. De belangrijkste populaties bevinden zich in Noord-Holland, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Drenthe en Friesland. 

Exotische slangensoorten

Wat zijn de eigenschappen van de inheemse slangen van Nederland?

Zie ook onze herkenningskaart reptielen.

In Nederland komen verschillende soorten slangen voor, waarvan de bekendste drie zijn: de adder (Vipera berus), de gladde slang (Coronella austriaca) en de ringslang (Natrix helvetica). Hier zijn enkele algemene eigenschappen van deze slangen:

1. Adder (Vipera berus):

   • De adder is de enige giftige slang in Nederland, maar de beet is zelden dodelijk voor mensen.
   • Volwassen adders zijn over het algemeen tussen de 50 cm en 60 cm lang, maar ze kunnen groter worden.
   • Ze hebben een driehoekige kop en een zigzagpatroon op hun rug met een V-vormige markering op de nek.
   • Adders zijn te vinden in heidegebieden, bossen en duingebieden.
     
     

2. Gladde slang (Coronella austriaca):

   • De gladde slang is niet giftig voor mensen.
   • Ze hebben een gladde schubbenhuid en een relatief slank lichaam.
   • De kleur varieert van grijs tot bruin en soms zelfs roodbruin.
   • Ze komen vooral voor in heidegebieden en zandgronden.
     
     

3. Ringslang (Natrix helvetica):

   • De ringslang is ook niet giftig voor mensen.
   • Ze hebben een kenmerkende gele kraag achter het hoofd en donkere vlekken op de rug.
   • Ringslangen zijn goede zwemmers en komen vaak voor in waterrijke gebieden zoals plassen, meren en sloten.
   • Een volwassen ringslang eet voornamelijk kikkers, padden en salamanders maar soms ook visjes, muizen en hagedissen. Jonge ringslangen eten slakken, wormen en insecten.

Deze slangen zijn over het algemeen schuw en vermijden confrontaties met mensen. Als je een slang tegenkomt, is het belangrijk om ze met rust te laten.