Herkenning

De bruine kikker is een middelgrote, vrij robuuste kikker met een stompe snuit. Op de overgang van de rug naar de flank liggen aan beide de ruglijsten, die ter hoogte van de aanzet van de voorpoten relatief dicht bij elkaar komen. De hoekige, donkere vlek achter het oog wordt ook wel masker genoemd. Hij heeft een kleine zachte graafknobbel op zijn achterpoot. De bruine kikker is variabel van kleur (bruin, groenbruin, roodbruin, geelbruin, grijsbruin, etc.) met een patroon van donkere vlekken en een lichte gemarmerde buik. Mannetjes hebben geen uitwendige kwaakblazen, ze kwaken (brommen) vanuit de keel. In de voortplantingstijd krijgen ze soms een blauwachtige zweem over het voorste deel van het lichaam en de keelhuid is dan wittig of grijsblauw. De soort kan tot 11 cm groot worden.

De er op gelijkende heikikker heeft een beperktere verspreiding. De herkenning van beide soorten staan weergegeven op de Herkenningskaart bruine kikker versus heikikker. 

De paarroep is een zacht, niet verder dan 10 tot 20 meter dragend brommend geluid.

Roep:

Ecologie

Voortplanting

De bruine kikker is een soort die in het vroege voorjaar aan voortplanting begint. In maart kunnen roepende mannetjes waargenomen worden. Ook de eiklompen zijn dan te vinden. Deze zijn makkelijk te tellen omdat de eiklompen op ondiepe, snel opwarmende, plekken worden afgezet die na een tijdje aan de oppervlakte drijven. Dit gebeurt vaak met enkele tien- tot honderdtallen klompen tegelijk op slechts enkele vierkante meters. Een vrouwtje legt een enkele eiklomp per jaar en het legsel bestaat uit gemiddeld 1.000 - 2.500 eieren. April en mei zijn de beste maanden om de larven te zoeken. Vanaf juni kunnen de pas gemetamorfoseerde kikkertjes, soms massaal, aan de oevers worden gevonden

Levenswijze

Buiten het voortplantingsseizoen (enkele weken voor een mannetje, een enkele nacht voor vrouwtjes) leven bruine kikkers op het land. Een deel van de populatie overwintert op land, een deel in het water. Deze laatst genoemde groep trekt in het najaar naar het water. Bij milde temperaturen kunnen bruine kikkers tot en met december gevonden worden. Op zonnige winterdagen kunnen overwinterende dieren tijdelijk actief worden en bovengronds komen. Ze vormen dan een gemakkelijke (want: trage) prooi voor jagende blauwe reigers of bunzings. Prooiresten in de vorm van sterrenschot of heksensnot, zijn vaak van bruine kikker afkomstig. Na overwintering trekken de op land overwinterende dieren naar het water, veelal gelijk met de gewone pad.

De bruine kikker heeft een sterke binding met bos en struweel. De bruine kikker heeft een zeer ruime habitatkeuze en dringt ook door tot in stad en dorp. De soort is op alle bodemtypen aangetroffen, variërend van lichte duin- en stuifzanden tot zware rivier- en zeeklei en lössgronden. De bruine kikker komt in allerlei watertypen voor, met een voorkeur voor kleine geïsoleerde wateren en kleine lijnvormige wateren. Groot open water wordt nauwelijks gebruikt en de soort komt relatief weinig in vennen voor.

Voedsel: een breed scala van ongewervelde dieren, vooral slakken, kevers en insectenlarven. De larven voeden zich na het uitkomen met restanten van het eigen kikkerdril, en daarna met allerlei kleine organismen, zoals algen en ander plantaardig materiaal. Geleidelijk eten ze meer dierlijk voedsel eten zoals watervlooien, slakjes, wormpjes, waterinsecten en aas, maar ook eieren en larven van amfibieën, waaronder die van de eigen soort.

Verspreiding

De bruine kikker is hoogstwaarschijnlijk het wijdst verspreide amfibie van Nederland. Alleen uit noord Friesland en Groningen zijn weinig tot geen waarnemingen van bekend, waarschijnlijk door het ontbreken van genoeg dekking.

Bedreiging en bescherming

De bruine kikker heeft in de Rode Lijst de status Thans niet bedreigd. De soort is beschermd volgens de Wet Natuurbescherming. In het RAVON tijdschrift is een artikel over deze wet verschenen. Dit artikel is hier te vinden.

Monitoring en trends

Binnen het landelijk Meetprogramma Amfibieën, onderdeel van het Netwerk Ecologisch Monitoring (NEM), worden gegevens verzameld om te volgen hoe het gaat met de amfibieën in Nederland. Bij monitoring worden herhaald in de tijd gegevens verzameld volgens een vaste werkwijze. In vaste telgebieden worden meerdere keren per jaar de aantallen waargenomen amfibieën per soort geteld. Op basis hiervan kunnen van vijf soorten aantalstrends bepaald worden. Daarnaast worden gegevens verzameld middels projecten en losse waarnemingen (Telmee.nl of Waarneming.nl) wat bruikbaar is voor het verspreidingsonderzoek. Hiermee kunnen ook de trends in verspreiding worden vastgesteld. Wil je hier zelf een bijdrage aan leveren dan kun je voor meer informatie kijken op Meetprogramma Amfibieën, Amfibieën daglijstje of Verspreidingsonderzoek Amfibieën.

Monitoring kan door:

• avondtellingen van kooractiviteit (maart);
• avondtellingen van volwassen dieren in het voortplantings-water (maart);
• tellen van eiklompen (maart t/m begin april);
• zoeken van larven (mei t/m juni);
• zoeken van pas gemetamorfoseerde kikkertjes (juli).